Wat is een handleiding en waarin verschilt die van een gebruiksaanwijzing?

Voor ik inga op het verschil tussen de handleiding en de gebruiksaanwijzing, leg ik eerst kort uit wat beide termen betekenen.

Wat is een handleiding?

Het woord handleiding is een overkoepelende term voor diverse soorten beschrijvende, informatieve en instructieve teksten, geschreven voor een bepaald doel en een bepaalde doelgroep.

Wat is een gebruiksaanwijzing?

Een gebruiksaanwijzing is een instructieve tekst die eindgebruikers begeleidt bij het gebruik van een apparaat. Een gebruiksaanwijzing kan zowel beschouwd worden als een onderdeel van een handleiding als een zelfstandige verschijningsvorm van een handleiding.

voorbeeld van handleiding (Engels)

In de volksmond zijn handleiding en gebruiksaanwijzing synoniem aan elkaar en staan beide woorden voor een 'instructieboekje met aanwijzingen voor hoe men iets behoorlijk moet gebruiken' (definitie Van Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse taal).

Het verschil tussen de handleiding en gebruiksaanwijzing

Het woord handleiding is een parapluterm voor informatieve en instructieve teksten en een gebruiksaanwijzing is daarvan een verschijningsvorm dan wel een onderdeel. Handleiding heeft dus een bredere betekenis dan gebruiksaanwijzing. Ter illustratie, een gebruiksaanwijzing is per definitie (onderdeel van) een handleiding, maar een handleiding is niet per se een gebruiksaanwijzing.

Wat is het doel van een handleiding?

Een goede handleiding maakt een ingewikkeld apparaat toegankelijk en begrijpelijk.* De informatie en instructies moeten daarom helder, ondubbelzinnig, correct en in de goede volgorde beschreven zijn.
*Dr. H.A.J.M. Lamers (1988), Handleiding voor technisch schrijven, Coutinho

Soorten handleidingen

• Montagehandleiding
  Beschrijving van hoe een product veilig en correct in elkaar gezet moet worden.
• Installatiehandleiding
  Beschrijving van hoe een product veilig en correct moet worden bevestigd of aangesloten in de gebruiksomgeving of installatie.
• Bedieningshandleiding
  Beschrijving van hoe een product veilig, correct en gebruiksvriendelijk bediend wordt. Een bedieningshandleiding bevat altijd instructies voor gebruik, beter bekend als gebruiksaanwijzingen.
• Onderhoudshandleiding
  Beschrijving van hoe een product veilig en correct onderhouden wordt. De onderhoudshandleiding kan onder meer bestaan uit reinigingsinstructies, smeerinstructies, bewaarinstructies en instructies voor correctief onderhoud, perfectief onderhoud, preventief onderhoud en predictief onderhoud.
• Reparatiehandleiding
  Beschrijving van hoe een product veilig en correct kan worden gerepareerd.

Bij complexere machines is soms de doelgroep leidend voor de indeling en naamgeving van de handleiding. Hierdoor ontstaat een duidelijk onderscheid tussen de verschillende doelgroepen. Deze handleidingen verschillen onderling op juridisch en technisch vlak in structuur en detailniveau. Enkele voorbeelden:

• Installateurshandleiding
  Deze documentatie voorziet installateurs van de nodige instructies en informatie om een product, systeem of toestel veilig en correct te installeren.
• Monteurshandleiding
  Deze documentatie verstrekt technische informatie aan onderhouds- en reparatietechnici, waardoor ze in staat zijn om apparaten, machines of systemen veilig en correct te monteren, onderhouden, repareren en om fouten op te sporen.
• Gebruikershandleiding
  Deze documentatie gaat in op de dagelijkse gebruikspraktijk van het product en bevat naast een gebruiksaanwijzing meestal ook veiligheidswenken en onderhoudshandelingen gericht op de gebruiker van het product.
• Eigenaarshandleiding
  Handleiding toegespitst op de eigenaar van het product. Deze documentatie informeert de eigenaar van het product over zijn verantwoordelijkheid voor het veilig en juist monteren, installeren, en onderhouden van het product. De handleiding bezit daarom ook een zekere juridische component.

Snelstartgidsen

Een bijzondere verschijningsvorm van de handleiding is de zogeheten snelstartgids of verkorte instructie. Een snelstartgids is een gids die kernachtig beschrijft hoe gebruikers een product of dienst snel en efficiënt in gebruik kunnen nemen.

voorbeeld van snelstartgids (Engels)

Indeling van een gebruiksaanwijzing

Omdat de handleiding zoveel verschillende verschijningssoorten kent, kan ik er geen algemene opbouw of indeling van geven. De NEN 5509 norm biedt wel handvatten voor de inhoud, structuur, formulering en presentatie van gebruikershandleidingen.

• Titelblad
  Naam en type van het apparaat, naam van de fabrikant, versie en jaar van uitgave.
• Voorwoord
  Informatie over het gebruik van de documentatie.
• Inhoudsopgave
  Overzicht van de afzonderlijke hoofdstuktitels met bijbehorende paginanummer. Eventueel ook een overzicht van de gebruikte afbeeldingen, tekeningen, schema’s en tabellen.
• Veiligheidsinformatie
  Opmerkingen en waarschuwingen met betrekking tot de veiligheid van gebruiker, omstanders, apparaat en omgeving. De omgang bij opslag en vervoer. Richtlijnen voor machineveiligheid en een overzicht van veiligheidspictogrammen.
• Certificeringen
  Overzicht van de eventuele certificeringen waaraan het product voldoet.
• Milieu-informatie
  Informatie over de materialen die zijn gebruikt bij de productie van het product en de verpakking. Gegevens over het energieverbruik van het product, zoals het energielabel en eventuele energiebesparende functies. Beschrijving van mogelijke milieueffecten, zoals de uitstoot van broeikasgassen, waterverbruik e.d. Wet- en regelgeving omtrent milieubescherming en het afvoeren van apparaten aan het einde van de levenscyclus.
• Inleiding
  Omschrijving van het apparaat en de mogelijke toepassing(en).
• Bedieningsmogelijkheden en beschrijving bedieningselementen
  
• Instructies en aanwijzingen
  
• Accessoires, gereedschappen, extra’s
  
• Ondersteuning
  Dit omvat alle ondersteuningsactiviteiten als foutopsporing/probleemoplossing, technische ondersteuning, garantieservice, onderhoud en reparaties, productvervanging, training en klantfeedback.
• Technische specificaties
  
• Bijlagen
  Tekeningen en schema’s van het apparaat, verklarende woordenlijst, index.
• Contactgegevens
  De adres- en contactgegevens om contact op te nemen met de fabrikant over het product.

Gebruiksaanwijzing conform machinerichtlijn

Voor veel productcategorieën stelt de EU wettelijke vertaaleisen aan onder meer gebruiksaanwijzingen. Voor risicovolle producten eist de EU minimaal een vertaling van de gebruiksaanwijzing in de taal of talen van de EU-lidstaat waarin het product wordt aangeboden.

Compliance met EU-richtlijnen

BlacKKite volgt de richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie voor het vertalen van handleidingen. Met een vakkundig vertaalde Engelse handleiding voorkomt u schadeclaims en vermindert u de druk op uw helpdesk!

Handleiding vertalen?

Hebt u een Engelse handleiding die vertaald moet worden naar het Nederlands? Schakel dan BlacKKite in, of bekijk eerst hoe ik te werk ga. Mijn showcasevertaling toont hoe ik vertaalproblemen oplos die veel voorkomen bij het vertalen van handleidingen.

vraag offerte aan